Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi
Kulak Burun Boğaz AD Öğretim Üyesi
Hava yolunda bir tıkanma var ise bu durum bir takım bulgulara yol açabilir. Burun içi kanallar hastanın rahat nefes almasını sağlayacak bir durumda değilse ya da damak, dil kökü gibi bölgelerde hava yolunu tıkayan bir sorun varsa kişi rahat nefes alamaz ve yaşam kalitesi çok bozulabilir. Hastanelerdeki kulak burun boğaz bölümü apne tanısının ya da uyku bozukluğu tanılarının konulmasında önemli bir rol üstlenmektedir. Hava yolunun tamamen bir değerlendirmesinin yapılıp, varsa bir problem, gidermek veya düzeltmek gerekmektedir. Burun iyi çalışmazsa ağız kuruluğu, buna bağlı boğaz ağrısı, sabahları dinlenmiş uyanamama, yutkunma zorlukları gibi rahatsızlıklar oluşabilmektedir.
Hava yolu nedeniyle soluma güçlüğü çeken hastaların büyük bir kısmı yakınlarıyla birlikte hekimlere gelmektedirler. Genelde uyku halinde nefes alamadığı anları gösteren bir cep telefonu, film kaydı hastaların yakınları tarafından hekime gösterilmektedir ya da hastalar nefes problemlerini bu videoları göstererek anlatmaya çalışmaktadırlar. Buna tanıklı apne adı verilmektedir. Uykuya tanıklık eden kişinin sorunu gözlemleyip hekime aktarması çok önemlidir. Yine tespit için önemli ve ikinci yol uyku testidir. Uyku laboratuvarında yapılan testte hasta uyurken vücudunun birçok parametresi değerlendirilmektedir. Burada hekimler için önemli bir değerlendirme unsuru uykuda iken kan oksijeninin seviyesinin, yani kan oksijen satürasyonunun düşmesinin tespit edilmesidir.
Normalde vücut uyurken en rahat nefes alabildiği pozisyonda uyku uyumaya çalışır. Bu testle sıkıntının boyutunu ve hangi pozisyonda problem yaşadığı görülebilmektedir. Hasta uyanıkken yapılan muayenelerde hekimler ancak burun içi hakkında fikir yürütebilmektedirler. Kişiler uyanıkken boğaz, damak ve dil kökü değerlendirememektedir. Mutlaka hastayı uyutarak bu bölgelerin değerlendirmelerini yapmak gerekmektedir. Sorun tespiti için üçüncü yöntem ise uyku endoskopisidir. Bireyleri ilaçla uyutarak endoskoplarla burundan girilerek hava yollarında nerede uyku esnasında daralma ve tıkanma oluyor, bu durumlar değerlendirilebilir. Diğer bir tetkik olarak Polisomnografi ise uyku esnasındaki daralmanın veya tıkanmanın şiddetini gösterirken, uyku endoskopisi ise sorunun nerede olduğunu göstermektedir.
Bu tetkikler sonucunda tedaviye yönelik olarak cerrahiye gerek var mı, yok mu ona karar verilebilmektedir. Bunun dışında bireyin yaşadığı şikayetleri teşvik eden çevresel faktörlerini de kendisi düzeltmelidir. Fazla kilo, alkol, sigara, reflü, mide dolu uyuma gibi faktörlere bireyler dikkat etmelidir. Bu tedavilerde hasta doktor uyumu ve hastanın tedaviye uyumu çok önemlidir.
Kulak burun boğaz uzmanları tarafından hava yolunu daraltan nedenlerin kaldırılmasında üç ayrı seviyede cerrahi tedaviler yapılmaktadır. Bu seviyeler burun içi, damak ve küçük dil alanı ile dil kökü seviyesindeki sorunlara yöneliktir. Bu bölgelerdeki sorunlar yapılan testlerle değerlendirildikten sonrada cerrahi uygulamanın kapsamı belirlenerek ameliyatlar gerçekleştirilmektedir. Bu cerrahi uygulamalarda temel amaç bireylerin yaşam konforlarını CPAP gibi basınçlı ritmik solunumu sağlayan cihazların kullanımına gerek kalmadan yaşamı sürdürmek, cihaz kullanım ihtiyacını azaltmak veya cihazların daha verimli kullanılmasını sağlamaktır.